Meer info op:
neja.nl/ketjaa
Zo doe je dat
Hulp waar jongeren al zijn
Leestijd: 5 minuten
Hulp en ondersteuning op plekken waar jongeren toch al komen. De regionale Kenniswerkplaats Jeugd Amsterdam-Amstelland (KeTJAA) onderzocht wat werkt als je jongeren wilt begeleiden in hun eigen leefwereld, zoals online of in de wijk.
Daarom in ‘de leefwereld’
Volgens KeTJAA-onderzoeker Marjolijn Distelbrink lopen jongeren tussen de 16 en 27 jaar rond met kleine en grote vragen. ‘Over geld, relaties, drugs of waar je heen wilt in je leven. Ze bespreken dat niet zo snel met hun ouders, maar zoeken ook vaak geen hulp als dat wel nodig is. Uit schaamte, omdat ze niet weten bij wie ze terechtkunnen of omdat de drempel hoog is.’
De alledaagse leefomgeving is dus dé aangewezen plek voor hulp of een duwtje in de goede richting. Denk aan de online wereld, school, wijk en straat. ‘Opleiding, werk, inkomen en welbevinden komen hier allemaal bij elkaar. Professionals kunnen jongeren daarbij ondersteunen in een vertrouwde omgeving en informele sfeer.’
Professionals die direct in de leefwereld van jongeren werken, zoals sociaalwerkers, mentoren en straatcoaches, helpen de problemen van jongeren oplossen in hun dagelijkse leefomgeving. Zo ontlasten ze het systeem. Het is nodig om goed bij jongeren en hun behoeften aan te sluiten. Een aantal randvoorwaarden om dat goed te kunnen doen, zoals geld, autonomie, continuïteit, inbedding en waardering, is nog niet altijd aanwezig volgens KeTJAA.
1
ONLINE – Young Originals
Wat?
Online coaching aan jongeren van 16 tot 23 jaar. Deze ondersteuning via WhatsApp en videogesprekken werkt goed omdat het gratis, zonder wachtlijst kan en jongeren na een kort traject zelf verder kunnen. Jongerenwerkers helpen jongeren door te spiegelen en te leren hun netwerk beter te benutten.
Bevindingen
Positief
- In de praktijk maken vooral theoretisch opgeleide jongeren gebruik van de coaching in plaats van de doelgroep van het Amsterdamse jongerenwerk, de jongeren die opgroeien in kwetsbare situaties. Overigens blijken theoretisch opgeleide jongeren ook behoefte aan dit type hulp te hebben.
Werkpunt
- Toen bleek dat een andere doelgroep, meer theoretisch opgeleide jongeren, op het aanbod afkwam, stopte de gemeente de pilot zonder de coaches te raadplegen. Graag had KeTJAA gezien dat de succesvolle online werkwijze en geleerde lessen een duurzame plek hadden gekregen in ondersteuning aan jongeren.
2
ONDERWIJS (MBO) –
ROC van Amsterdam
Wat?
Mentoren en pluscoaches helpen mbo-niveau 2-studenten bij het zelfstandig worden en het behalen van een startkwalificatie. Dat doen ze tijdens mentoruren en informele gesprekjes. Ze besteden aandacht aan een goede balans tussen betrokken zijn bij het leven van studenten en werken aan doelen.
Bevindingen
Positief
- Het helpt als professionals eenzelfde culturele achtergrond of vergelijkbare levenservaringen hebben opgedaan als de studenten.
- De mentor of coach heeft kennis van het brede ondersteuningsnetwerk, zoals schoolmaatschappelijk werk, budgetcoaches en een jeugdpsycholoog.
Werkpunt
- Haal hulp en ondersteuning meer ín het klaslokaal.
- Organiseer vaker gestructureerd overleg tussen onderwijs- en zorgprofessionals. Dat versterkt de samenwerking en zorgt dat jongeren de juiste hulp krijgen.
2
3
ONDERWIJS (HBO) –Hogeschool InHolland
Wat?
Leercoaches ondersteunen hbo-studenten in hun persoonlijke ontwikkeling en bij het ontwikkelen van studievaardigheden.
Bevindingen
Positief
- De drempel om hulp te vragen is volgens studenten laag, omdat de leercoach hen kent en op de hoogte is van wat er speelt in hun leven en studie.
- Leercoaches ervaren ruimte om een band met de student aan te gaan.
- Deze vorm van ondersteuning stimuleert zelfregie bij de student.
Werkpunt
- De functie van leercoach mag meer worden ingebed in de organisatie. Leercoaches missen soms informele overlegmomenten over studenten met andere docenten.
- De zorg voor studenten die extra steun nodig hebben is zo versnipperd dat coaches niet altijd weten naar wie ze kunnen doorverwijzen.
4
WIJK EN STRAAT –
Girls Forward
Wat?
Jonge, vrouwelijke sociaalwerkers begeleiden meiden tussen de 12 en 23 jaar in hun ontwikkeling tijdens wekelijkse inloopavonden in verschillende stadswijken. Vaak zijn het meiden met uiteenlopende persoonlijke problemen, waar ze met niemand over durven of kunnen praten.
Bevindingen
Positief
- De groep voelt veilig voor ze en er worden voor hen belangrijke thema’s besproken, zoals jezelf leren uiten en je talent ontwikkelen.
- Het lukt de sociaalwerkers om een band op te bouwen en signalen van de meiden goed op te pikken. Tijdens een koffiedate of kort coachingstraject helpen ze hen om nieuwe stappen te zetten.
Werkpunt
- Bied ruimere financiële - en beleidskaders aan, zodat dit meidenwerk een structurele plek krijgt en naast de inloopavonden, ook het onderling overleg en de monitoring dekt. Die zijn belangrijk om de kwaliteit en de impact van de begeleiding aan te tonen.
4
5
WIJK EN STRAAT –Krachtteam
Wat?
Pilot bevordert samenwerking tussen 8 organisaties die dak- of thuisloze jongeren met meervoudige problemen ondersteunen. Het voornaamste doel is één vaste begeleider gedurende het gehele traject.
Bevindingen
Positief
- Jongeren voelen zich gesteund bij het regelen van afspraken bij bijvoorbeeld de ggz, maar ook in ogenschijnlijk kleine dingen als samen de route naar een nieuwe school uitzoeken en afleggen.
Werkpunt
- De coaches hebben last van wisselingen in de teams, bureaucratische regels en de complexe aansturing vanuit 8 verschillende organisaties. Het helpt als organisatorische voorwaarden geregeld worden.
- Teams willen graag meer vanuit de behoefte van jongeren werken in plaats van op basis van protocollen.
Bijvangst: de KeTJAA-waardentool
Een van de onderzoeksmethoden was een groepsgesprek over de waarden van waaruit professionals hun werk doen. ‘Dat leverde een sterk gevoel van saamhorigheid en onderlinge verbinding op’, vertelt onderzoeker Marjolijn Distelbrink. ‘De teamgesprekken over waarden, zoals rechtvaardigheid en jongeren voorop zetten, blijken motiverend en geven richting aan het handelen in de praktijk.
Er bleek veel behoefte bij professionals om deze gespreken vaker te voeren.’Daarmee leverde dit KeTJAA-onderzoek een mooie bijvangst op: de waardentool. ‘In het najaar 2024 gaan we de waardentool, die professionals helpt om hun drijfveren uit te wisselen, in de praktijk testen. Ook kijken we hoe je dit instrument in de opleiding van aankomende professionals kunt gebruiken.’
Achtergrond onderzoek KeTJAA
Binnen de werkplaats zochten onderzoekers van Hogeschool Inholland, het Verwey-Jonker Instituut en perMens tussen 2021 en 2023 het antwoord op de vraag: Wat werkt in de ondersteuning van jongeren tussen 16 en 27 in de wijk, online en op school? En vanuit welke waarden werken de professionals? Daarbij onderzochten ze via dit kwalitatieve onderzoek (observaties, interviews en groepsgesprekken) ook hoe de professionals met elkaar samenwerken en welke organisatorische randvoorwaarden van belang zijn.
Tekst: Anja Klein
Meer weten?
Marjolijn Distelbrink is coördinator van de regionale Kenniswerkplaats Jeugd Amsterdam-Amstelland (KeTJAA) en senior onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut.
Lees ook het rapport ‘Dansen doe je met zijn vieren’, en de poster met aanbevelingen. Belangstelling voor de waardentool die in ontwikkeling is? Mail Marjolijn via mdistelbrink@verwey-jonker.nl of Evelien Nijland evelien.nijland@permens.nl.