Vooruit

Van bewegen tot zingeving: praten met de POH J&G

Leestijd: 4 minuten

Met de praktijkondersteuner GGZ (POH-GGZ) zijn veel mensen bekend. Maar met de POH Jeugd & Gezin? ST-RAW onderzocht hoe deze nieuwe professional binnen de huisartsenpraktijk problemen van kinderen en gezinnen helpt verminderen.

Willy Mohr ziet het nog voor zich. Het meisje dat bij haar als POH Jeugd & Gezin (POH J&G) kwam, met een houding van ‘rot op’. De moeder vertelde dat haar tiener brutaal was en thuis altijd ruzie maakte. De 6 jaar behandeling bij een psychologe had geen verandering gebracht. Dus verwees de huisarts ze naar Willy.

Nieuw beroep

Sinds een jaar of 8 bestaat de POH J&G, een nieuw beroep waarbij een praktijkondersteuner psychosociale hulp biedt aan minderjarigen. Toen de jeugd-ggz-wachtlijsten enorm groeiden, bleek er behoefte aan extra begeleiding, maar niet aan de zwaardere zorg van de POH-GGZ, die bovendien gericht is op volwassenen (zie kader).

Ouders noem ik co-trainers

Willy volgde met zo’n 30 anderen de speciale POH J&G-opleiding, betaald door de gemeente Rotterdam. ‘Je moet kunnen aansluiten bij een brede groep kinderen, variërend van kleintjes van 3 jaar tot pubers. Goed kunnen luisteren en met ze kunnen praten is belangrijk.’ Willy werkt intussen 3 jaar bij huisartsenpraktijk De Cordes in Hoek van Holland, die net zoals andere huisartsenpraktijken in de regio Rotterdam ook een POH J&G heeft.

Buikpijn

Als de huisarts heeft uitgesloten dat klachten als buikpijn, stress of depressie een medische oorzaak hebben, wijst deze op de mogelijkheid van hulp door de POH J&G. Bij jongere kinderen heeft Willy eerst een gesprek met de ouders. ‘Dan kan ik goed doorvragen over de gezinssituatie en de ontwikkeling van het kind.’ In de leeftijd van 12 jaar tot 16 jaar komt een jongere zelf langs, met een ouder. Vanaf 16 jaar ziet Willy jongeren alleen.

Vervolgens bepaalt ze of het gaat om lichte psychosociale en gezinsproblematiek waarbij ze zelf hulp kan bieden, of dat zwaardere zorg nodig is. Dan verwijst ze toch naar het wijkteam of de ggz. Bij een lange wachtlijst biedt ze overbruggingshulp. Ook kan ze nazorg aanbieden als iemand na een ggz-traject is uitbehandeld.

Is therapie nodig of kan de POH J&G helpen?

Bijvoorbeeld bij een kind dat een sterfgeval meemaakt, prikkelgevoelig is of angstaanvallen heeft.

Co-trainers

Willy checkt of het kind begrijpt waarom het bij de POH J&G is en past bij de begeleiding diverse methodieken toe, zoals cognitieve gedragstherapie, Acceptance and Commitment Therapy (ACT) en Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP). Ouders blijven belangrijk, stelt Willy: ‘Ik noem ouders co-trainers.’ Welke methoden ze gebruikt blijft maatwerk. Ze doet een rollenspel, laat een tekening maken of helpt een veranderwens formuleren. ‘Het gaat vooral om het aanleren van nieuwe vaardigheden om flexibel in het leven te staan.’

Normaal verdriet

Als POH J&G ondersteunde ze een jongetje met angstaanvallen nadat hij getuige was van een ongeluk. Wanneer ouders hun kind hoogsensitief noemen, helpt Willy hoe ze met prikkels om kunnen gaan. ‘Ik ben vaak bezig met normaliseren in plaats van medicaliseren. Verdriet na een sterfgeval is toch normaal? Mijn gesprekken gaan vaak over de brede gezondheid: goede voeding, bewegen, sociale contacten en zingeving.’

De huisarts gaat uit van mijn expertise

Als POH J&G kun je het probleem áchter het probleem ontdekken.

Zoals bij het meisje met haar negatieve houding.

Bij de boze tiener startte Willy met een onverwachte vraag: hoe zou het meisje haar ouders kunnen overtuigen dat POH-gesprekken niet nodig zijn? ‘Door haar ruimte te geven, voelde ze dat haar mening ertoe deed.’ Na 2 gesprekken vertelde de tiener dat ze op de basisschool was gepest. Nu op de middelbare school behoorde ze juist tot het groepje dat juist anderen pest. ‘Uit zelfbescherming en angst om zelf weer slachtoffer te worden.’

Spin in het web

De POH J&G neemt in veel gevallen contact op met school en zorginstanties en is zo een spin in het web voor de juiste hulp en begeleiding. Willy heeft vaak overleg met de huisarts, zeker bij ernstiger zaken als suïcide en doorverwijzingen. ‘Huisartsen hebben de eindverantwoordelijkheid, want het zijn hun patiënten. Toch voel ik me gelijkwaardig en gewaardeerd; de huisarts gaat uit van mijn expertise.’

ST-RAW, de regionale kenniswerkplaats jeugd voor de regio Rijnmond, onderzocht van 2020 tot 2022 of het inzetten van een POH J&G (praktijkondersteuner voor jeugd en gezin) problemen helpt verminderen bij gezinnen en jeugd tot 18 jaar. Het project werd mogelijk gemaakt door ZonMw. Op de website van ST-RAW vind je het onderzoek en bijvoorbeeld de toolbox POH J&G.

Onderzoek

ST-RAW, de regionale kenniswerkplaats jeugd voor de regio Rijnmond, onderzocht de effecten van een POH J&G in Rotterdamse huisartspraktijken. De grootste meerwaarde bleek passende hulp aan jongeren en hun ouders, en het overbruggen van wachttijd voor de specialistische jeugd-ggz. Zo’n 45 procent van de hulpverlening wordt volgens respondenten afgesloten zonder doorverwijzing naar bijvoorbeeld jeugd-ggz.

Die boze puber wilde haar lieve kant tonen

In de praktijk ziet Willy die positieve resultaten inderdaad terug. Graag ziet ze vervolgonderzoek naar de effecten van de POH J&G op bijvoorbeeld doorverwijzen en wachtlijsten. Ook pleit Willy voor meer bijscholing in nieuwe methodieken, een nadere functieomschrijving waarin ook de verschillen met de POH-GGZ duidelijker uitkomen én een gemeenschappelijke visie over praktijkondersteuners.

Weerbaar

Willy is enthousiast over haar baan: ‘Ik wil jongeren hoop geven dat het anders kan en tools bieden hoe. Het boze meisje wilde niet pesten, maar haar lieve en leuke kant laten zien en echte vriendinnen maken. Ik help jongeren kleine stapjes te zetten om te ontdekken wie ze willen zijn. Zodat ze gelukkig, weerbaar en flexibel in het leven kunnen staan.’